Sanskrit text in Devanagari, Kannada, Gujarati, English, Telugu

|| Om tat sat ||

శ్రీమద్భగవద్గీత
మోక్షసన్న్యాస యోగము
అష్థాదశోఽధ్యాయః

అర్జున ఉవాచ:
సన్న్యాసస్య మహాబాహో తత్త్వమిచ్ఛామి వేదితుమ్|
త్యాగస్య చ హృషీకేశ పృథక్కేశి నిషూదన ||1||

శ్రీభగవానువాచ:
కామ్యానాం కర్మణం న్యాసం సన్న్యాసం కవయో విదుః|
సర్వకర్మఫలత్యాగం ప్రాహుః త్యాగం విచక్షణాః ||2||

సత్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుః మనీషిణః|
యజ్ఞదాన తపః కర్మ న త్యాజ్యమితి చాపరే ||3||

నిశ్చయం శృణుమే తత్ర త్యాగే భరతసత్తమ|
త్యాగోహి పురుషవ్యాఘ్ర త్రివిధః సమ్ప్రకీర్తితః ||4||

యజ్ఞదాన తపః కర్మ న త్యాజ్యం కార్యమేవతత్ |
యజ్ఞోదానం తపశ్చైవ పావనాని మనీషిణామ్ ||5||

ఏతాన్యపి తు కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని చ|
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ నిశ్చితం మతముత్తమమ్ ||6||

నియతస్య తు సన్న్యాసః కర్మణో నోపపద్యతే|
మోహాత్తస్య పరిత్యాగః తామసః పరికీర్తితః ||7||

దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్|
సకృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్ ||8||

కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేఽర్జున|
సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలం చైవ త్యాగః సాత్త్వికోమతః ||9||

న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలేనానుసజ్జతే|
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో మేధావీ ఛ్చిన్నసంశయః ||10||

నహి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్యశేషతః|
యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీత్యభిదీయతే ||11||

అనిష్టమిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధః కర్మణః ఫలమ్|
భవత్యత్యాగినాం ప్రేత్య న తు సన్న్యాసినాం క్వచిత్ ||12||

పఞ్చైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధమే|
సాఙ్ఖ్యే కృతాన్తే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణామ్ ||13||

అధిష్టానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్ |
వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పఞ్చమమ్ ||14||

శరీరవాఙ్మనోభిర్యత్ కర్మ ప్రారభతే నరః|
న్యాయం వా విపరీతం వా పఞ్చైతే తస్య హేతవః ||15||

తత్రైవం సతి కర్తారం ఆత్మానం కేవలం తు యః|
పశ్యత్యకృత బుద్ధిత్వాన్ న స పశ్యతి దుర్మతిః ||16||

యస్య నాహఙ్కృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే|
హత్వాఽపి స ఇమాంల్లోకాన్ న హన్తి న నిబధ్యతే ||17||

జ్ఞానం జ్ఞేయం పరిజ్ఞాతా త్రివిధా కర్మ చోదనా|
కరణం కర్మ కర్తేతి త్రివిధః కర్మసఙ్గ్రహః ||18||

జ్ఞానం కర్మ చ కర్తా చ త్రిధైవ గుణభేదతః|
ప్రోచ్యతే గుణసఙ్ఖ్యానే యథావత్ శృణుతాన్యపి ||19||

సర్వభూతేషు యైనైకం భావమవ్యయమీక్షతే|
అవిభక్తం విభక్తేషు తత్ జ్ఞానం విద్ధి సాత్త్వికమ్ ||20||

పృథక్త్వేనతు యజ్ఞానం నానాభావాన్పృథగ్విధాన్|
వేత్తి సర్వేషు భూతేషు తత్ జ్ఞానం విద్ధి రాజసమ్ ||21||

యత్తు కృత్స్నవదేకస్మిన్ కార్యేసక్తమహైతుకమ్|
అతత్త్వార్థవదల్పం చ తత్తామసముదాహృతమ్ ||22||

నియతం సఙ్గరహితమ్ అరాగద్వేషతః కృతమ్|
అఫలప్రేప్సునా కర్మయత్ తత్ సాత్త్వికముచ్యతే ||23||

యత్తుకామేప్సునా కర్మ సాహఙ్కారేణ వా పునః|
క్రియతే బహుళాయాసం తత్ రాజసముదాహృతమ్ ||24||

అనుబన్ధం క్షయం హింసా మనపేక్ష్య చ పౌరుషమ్|
మోహాదారభ్యతే కర్మ యత్ తత్ తామసముచ్యతే ||25||

ముక్తసఙ్గోఽనహం వాదీ ధృత్సాహసమన్వితః|
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోర్నివికారః కర్తా సాత్త్విక ముచ్యతే ||26||

రాగీ కర్మ ఫలప్రేప్సుః లుబ్ధో హింసాత్మకోఽశుచిః|
హర్షశోకాన్వితః కర్తా రాజసః పరికీర్తితః ||27||

అయుక్తః ప్రాకృతః స్తబ్ధః శఠో నైష్కృతికోఽలసః|
విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ కర్తా తామస ఉచ్యతే ||28||

బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ గుణతః త్రివిధం శృణు|
ప్రోచ్యమానమశేషేణ పృథక్త్వేన ధనఞ్జయ ||29||

ప్రవృత్తించ నివృత్తించ కార్యాకార్యే భయాభయే|
బన్ధం మోక్షం చ యా వేత్తి బుద్ధిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ||30||

యయా ధర్మమధర్మం చ కార్యం చాఽకార్యమేవ చ|
అయథావత్ప్రజానాతి బుద్ధిః సా పార్థ రాజసీ ||31||

అధర్మం ధర్మమితి యా మన్యతే తమసాఽఽవృతా|
సర్వార్థాన్ విపరీతాంశ్చ బుద్ధిః సా పార్థ తామసీ ||32||

ధృత్యా యయా ధారయతే మనః ప్రాణేన్ద్రియక్రియాః|
యోగేనావ్యభిచారిణ్యా ధృతిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ||33||

యయాతు ధర్మకామార్థాన్ ధృత్యా ధారయతేఽర్జున|
ప్రసఙ్గేన ఫలాకాంక్షీ ధృతిః సా పార్థ రాజసీ ||34||

యయా స్వప్నం భయం శోకం విషాదం మదమేవ చ|
న విముఞ్చతి దుర్మేధా ధృతిః సా పార్థ తామసీ ||35||

సుఖం త్విదానీం త్రివిధం శృణుమే భరతర్షభ|
అభ్యాసాద్రమతే యత్ర దుఃఖాన్తం చ నిగచ్ఛతి ||36||

యత్తదగ్రే విషమివ పరిణామేఽమృతోపమమ్|
తత్ సుఖం సాత్త్వికం ప్రోక్తం ఆత్మబుద్ధి ప్రసాదజమ్ ||37||

విషయేన్ద్రియ సంయోగాత్ యత్త దగ్రేఽమృతోపమమ్|
పరిణామే విషమివ తత్ సుఖం రాజసం స్మృతం ||38||

యదగ్రే చానుబన్దే చ సుఖం మోహనమాత్మనః|
నిద్రాలస్య ప్రమాదోత్థం తత్ తామసముదాహృతమ్ ||39||

న తదస్తి పృథివ్యాం వా దివి దేవేషు వాపునః|
సత్త్వం ప్రకృతిజైర్ముక్తం యదేభిస్స్యాత్రిభిర్గుణైః ||40||

బ్రాహ్మణ క్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరన్తప|
కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావ ప్రభవైర్గుణైః ||41||

శమో దమః తపః శౌచం క్షాన్తిరార్జవమేవ చ |
జ్ఞానం విజ్ఞానమాస్తిక్యం బ్రాహ్మం కర్మ స్వభావజమ్ ||42||

శౌర్యం తేజో ధృతిర్దాక్ష్యం యుద్ధేచాప్య పలాయనమ్|
దానమీశ్వరభావశ్చ క్షాత్రం కర్మ స్వభావజమ్ ||43||

కృషి గోరక్షవాణిజ్యం వైశ్యం కర్మ స్వభావజమ్|
పరిచర్యాత్మకం కర్మ శూద్రస్యాపి స్వభావజమ్ ||44||

స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః|
స్వకర్మ నిరతః సిద్ధిం యథా విన్దతి తత్ శృణు ||45||

యతః ప్రవృతిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతమ్|
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విన్దతి మానవః ||46||

శ్రేయాన్ స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్|
స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్ ||47||

సహజం కర్మ కౌన్తేయ సదోషమపి న త్యజేత్|
సర్వారమ్భహి దోషేణ ధూమేనాగ్నిరివావృతాః ||48||

అసక్త బుద్ధిః సర్వత్ర జితాత్మా విగతస్పృహః|
నైష్కర్మ్యసిద్ధిం పరమాం సన్న్యాసేనాధి గచ్ఛతి ||49||

సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాఽఽప్నోతి నిబోధమే|
సమాసేనైవ కౌన్తేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా || 50||

బుద్ధ్యా విశుద్ధయా యుక్తో ధృత్యాఽఽత్మానం నియమ్య చ|
శబ్దాదీన్ విషయాం స్త్యక్త్వా రాగద్వేషౌ వ్యుదస్య చ ||51||

వివిక్తసేవీ లఘ్వాశీ యతవాక్కాయమానసః|
ధ్యానయోగపరో నిత్యం వైరాగ్యం సముపాశ్రితః ||52||

అహఙ్కారం బలం దర్పం కామం క్రోధం పరిగ్రహమ్|
విముచ్య నిర్మమః శాన్తో బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే ||53||

బ్రహ్మభూతః ప్రసన్నాత్మా న శోచతి నాకాంక్షతి|
సమః సర్వేషు భూతేషు మద్భక్తిం లభతే పరామ్ ||54||

భక్త్యామామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః|
తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనన్తరమ్ ||55||

సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మద్వ్యపాశ్రయః|
మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పదమవ్యయమ్ ||56||

చేతసా సర్వ కర్మాణి మయి సన్న్యస్య మత్పరః|
బుద్ధియోగముపాశ్రిత్య మచ్చిత్తః సతతం భవ ||57||

మచ్చిత్తసర్వదుర్గాణి మత్ప్రసాదాత్తరిష్యసి|
అథ చేత్త్వమహఙ్కారాన్ న శ్రోష్యసి వినంక్ష్యసి ||58||

యద్యహఙ్కారమాశ్రిత్య నయోత్స్య ఇతి మన్యసే|
మిథ్యైష వ్యవసాయస్తే ప్రకృతిస్త్వాం నియోక్షయతి ||59||

స్వభావజేన కౌన్తేయ నిబద్ధస్స్వేన కర్మణా|
కర్తుం నేచ్ఛసి మన్మోహాత్ కరిష్యస్యవశోఽపి తత్ ||60||

ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్టతి|
భ్రామయన్సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని మాయయా ||61||

తమేవ శరణం గచ్ఛ సర్వభావేన భారత|
తత్ ప్రాసాదాత్పరం శాన్తిం స్థానం ప్రాప్స్యసి శాశ్వతమ్ ||62||

ఇతి తే జ్ఞానమాఖ్యాతంగుహ్యాద్గుహ్యతరం మయా|
విమృశ్యైతత్ అశేషేణ యథేచ్ఛసి తథా కురు ||63||

సర్వగుహ్యతమం భూయః శృణుమే పరమం వచః|
ఇష్టోఽసి మే దృఢమితి తతో వక్ష్యామితే హితమ్ ||64||

మన్మనాభవ మద్భక్తో మద్యాజీమాం నమస్కురు|
మామే వైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోఽసి మే ||65||

సర్వధర్మాన్ పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ|
అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః ||66||

ఇదం తే నా తపస్కాయ నా భక్తాయ కదాచన|
న చాఽశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోఽభ్యసూయతి ||67||

య ఇమం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి|
భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః ||68||

న చ తస్మాన్ మనుష్యేషు కశ్చిన్మే ప్రియకృత్తమః|
భవితా న చ మే తస్మాత్ అన్యః ప్రియతరో భువి ||69||

అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః|
జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహ మిష్టఃస్యామితి మే మతిః ||70||

శ్రద్ధవాన్ అనసూయశ్చ శృణుయాదపి యో నరః|
సోఽపి ముక్తః శుభాన్ లోకాన్ ఆప్నుయాత్పుణ్యకర్మణామ్ ||71||

కచ్ఛిదేతత్ శ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణచేతసా|
కచ్చిదజ్ఞానసమ్మోహః ప్రణష్టస్తే ధనఞ్జయ ||72||

అర్జున ఉవాచ:

నష్టోమోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ ప్రాసాదాన్మయాఽచ్యుత|
స్థితోఽస్మి గతసన్దేహః కరిష్యే వచనం తవ ||73||

సంజయ ఉవాచ:

ఇత్యాహం వాసుదేవస్య పార్థస్య చ మహాత్మనః|
సంవాదమిమమశ్రౌషం అద్భుతం రోమహర్షణమ్ ||74||

వ్యాసప్రాసాదాత్ శ్రుతవానేతత్ గుహ్యతమం పరమ్|
యోగం యోగేశ్వరాత్ కృష్ణాత్ సాక్షాత్ కథయతః స్వయమ్ ||75||

రాజన్ సంస్మృత్య సంస్మృత్య సంవాదమిమమద్భుతమ్|
కేశవార్జునయోః పుణ్యం హృష్యామి చ ముహుర్ముహుః ||76||

తచ్చ సంస్మృత్య సంస్మృత్య రూపమత్యద్భుతం హరేః|
విస్మయో మే మహాన్ రాజన్ హృష్యామి చ పునః పునః ||77||

యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః |
తత్రశ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువాన్ ఇతి మతిర్మమ ||78||

ఇతి శ్రీమన్మహాభారతే శతసహస్రికాయాం సంహితాయాం వైయాసిక్యాం
శ్రీమద్భీష్మపర్వణి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే
శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదే మోక్షసన్న్యాస యోగో నామ
అష్టాదశోఽధ్యాయః
||ఓం తత్ సత్||